صرفه‌جویی 75.5 میلیون دلاری فولاد هرمزگان از بومی‌سازی

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت اقتصادی کشورهای پیشرفته، رونق تولید و بها دادن به تولیدکنندگان است. رونق تولید از سویی باعث ثروت‌آفرینی می‌شود و از سوی دیگر موجبات ایجاد اشتغال پایدار را فراهم می‌سازد. به همین دلیل، قدرت‌های اقتصادی از هر راهی به دنبال قدرت یافتن تولیدکنندگان خود هستند. کشور ما نیز به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان مهم محصولات معدنی و فلزی راهی جز رونق دادن به تولید به‌ویژه محصولات زنجیره‌های فلزی و صنایع مرتبط با آن که مزیت‌های فراوانی دارند، نخواهد داشت. ازاین‌رو یکی از رویکردهای مهم دولت‌ها به‌ویژه در چند سال اخیر رونق تولید بوده است. در همین حال، توجه به رونق تولید و نام‌گذاری‌ شعارهای سال‌های اخیر از سوی مقام معظم رهبری و تأکید ایشان بر تولید نیز حاکی از اهمیت این موضوع برای حاکمیت است.

پس از اینکه کشور ما تحت تحریم‌های ظالمانه قرار گرفت و تشدید این تحریم‌ها از سال 1397 به بعد، بسیاری از صنایع نتوانستند مانند گذشته و به‌راحتی مواد اولیه، تجهیزات و قطعات موردنیاز خود را از تأمین‌کنندگان خارجی و از طریق واردات خریداری کنند. از سویی تحریم‌ها مانع همکاری کافی تأمین‌کنندگان خارجی با شرکت‌های ایرانی شد و بسیاری از تأمین‌کنندگان ارتباط خود با شرکت‌های ایرانی را قطع کردند. در این شرایط، تولیدکنندگان ایرانی ناچار به تأمین برخی قطعات و مواد اولیه موردنیاز خود از تجار با هزینه‌هایی بیشتر از قبل شدند. از سوی دیگر، افزایش نرخ ارز نیز به‌عنوان یک مؤلفه مهم در واردات بر پیچیدگی این موضوع افزود. ازاین‌رو تولیدکنندگان ایرانی آستین همت بالا زدند و به دنبال راهکارهای جایگزینِ بهتر از واردات رفتند که در این زمینه، ساخت داخل و بومی‌سازی تجهیزات، ماشین‌آلات، قطعات، مواد اولیه و حتی تکنولوژی‌های روز دنیا بهترین راهکاری بود که برگزیده شد. یکی از صنایعی که پیشگام نهضت بومی‌سازی و قطع وابستگی به واردات شد، صنعت فولاد بود و تولیدکنندگان این صنعت دست در دست هم با کمک تأمین‌کنندگان داخلی، توانستند بسیاری از نیازهای خود را بدون کمک گرفتن از خارجی‌ها برطرف کنند.

 بومی‌سازی و تأمین از داخل تنها یک وجه از ماجراست. هنگامی که ابعاد مختلف بومی‌سازی مورد بررسی قرار می‌گیرد، متوجه بزرگی کار و همت والای فولادسازان خواهیم شد. همان‌طور که گفته شد، بسیاری از نیازهای تولیدکنندگان فولاد در زمینه قطعات، ماشین‌آلات و تجهیزات و حتی مواد مصرفی مانند نسوز از طریق واردات تأمین می‌شد، اما خوشبختانه در چند سال اخیر صنعتگران توانستند بر تمامی چالش‌های ساخت داخل غلبه کنند و وابستگی به واردات را به حداقل برسانند.

نخستین رویکردی که صنعتگران هر دو گروه تأمین‌کننده و فولادساز اتخاذ کردند اعتمادسازی بود؛ این یعنی از سویی فولادسازان به تأمین‌کنندگان داخلی اعتماد کردند و فرصت ساخت داخل و بومی‌سازی کالای موردنیاز را به آن‌ها دادند و فولادسازان نیز ریسک‌های ناشی از بومی‌سازی و بخشی از هزینه‌های آن را پذیرفتند. از سوی دیگر، تأمین‌کنندگان نیز با آگاهی در خصوص خرید مطمئن از سوی فولادسازان، همت خود را بر کسب دانش فنی، تکنولوژی و ساخت کالای موردنیاز فولادسازان با بهترین کیفیت و کمترین قیمت گماردند. حاصل این همکاری دوجانبه در چند سال اخیر بومی‌سازی صدها قطعه و تجهیز موردنیاز صنعت فولاد کشور و صرفه‌جویی صدها میلیون دلار ارز بوده است.

در میان تولیدکنندگان فولاد کشور، شرکت فولاد هرمزگان نیز با اتخاذ رویکرد بومی‌سازی و توجه به سازندگان داخلی، توانست بسیاری از نیازهای خود را به‌جای واردات، از ساخت داخل تأمین کند؛ رویکردی که باعث صرفه‌جویی 75.5 میلیون دلاری تنها در 21 ماه اخیر شده است.

در حال حاضر، سیاست‌های کلان فولاد هرمزگان در راستای مسئولیت‌های اجتماعی، توسعه توانمندی تولیدکنندگان داخلی و حرکت در راستای توسعه پایدار است. فولاد هرمزگان در زمینه بومی‌سازی، رویکرد کاهش انحصار در تأمین قطعات خارجی، کاهش وابستگی تأمین قطعات به ارز خارجی، کاهش هزینه هم‌زمان با حفظ کیفیت قطعات، کوتاه شدن مدت‌زمان تأمین، ارتقای دانش فنی در زمینه ساخت قطعات، کمک به ارتقای مهندسی شرکت‌های سازنده داخلی و عملیاتی کردن توان علمی موجود در کشور را در راستای رفع نیازهای صنعت دنبال می‌کند.

در فولاد هرمزگان بومی‌سازی در کمیته‌ها و تیم‌های تخصصی با بهره‌مندی از صنعتگران، تولیدکنندگان، شرکت‌های دانش‌بنیان و کمک به آنان و یا در قالب پروژه‌های کار تیمی (TQ)، توسط کارشناسان و کارکنان انجام می‌گیرد. همچنین در این چارچوب، بومی‌سازی تکنولوژی

تولید و دانش فنی، بومی‌سازی از طریق انتقال تکنولوژی تقسیم‌بندی، بومی‌سازی از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان و بومی‌سازی از طریق توسعه توانمندی‌های تولیدکنندگان انجام می‌شود.

همان‌طور که بیان شد، بومی‌سازی قطعات و فرایندهای صنعتی به‌منظور توانمندسازی ملی و رونق تولید داخلی ازجمله عوامل تأثیرگذار در کاهش وابستگی به تأمین این‌گونه اقلام از خارج کشور به شمار می‌رود. جهت تسریع در بومی‌سازی قطعات، افزایش نرخ خرید داخلی قطعات و رفع مشکلات قطعه‌سازان، شرکت فولاد هرمزگان اقدامات ذیل را انجام داده است: راه‌اندازی واحد مستقل بومی‌سازی جهت تمرکز بر ساخت قطعات داخلی؛ انتخاب پیمانکاران مناسب جهت تهیه و تولید انواع دفترچه و نقشه‌های ساخت با رویکرد بومی‌سازی؛ فراخوان جهت شناسایی قطعه‌سازان توانمند داخلی؛ راه‌اندازی سیستم ارزیابی مجازی قطعه‌سازان داخلی با توجه به شیوع کرونا و عدم امکان بازدید حضوری؛ تشویق قطعه‌سازان جهت سرمایه‌گذاری، راه‌اندازی و برپایی کارگاه‌ها در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی بندرعباس؛ حمایت از تولیدگنندگان و قطعه‌سازان داخلی و استفاده از قطعات داخلی در تجهیزات خطوط تولید؛ ایجاد دسترسی قطعه‌سازان به انواع قطعات خارجی جهت الگوبرداری و ساخت قطعات مشابه؛ ارائه بازخوردهای مناسب در راستای افزایش کیفیت و بهبود در ساخت قطعات؛ ارسال درخواست‌های خرید به قطعه‌سازان داخلی؛ بازدید از شرکت‌های قطعه‌سازی داخلی جهت شناسایی و ارزیابی توانمندی‌های آن‌ها.

خوشبختانه حاصل رویکرد فولاد هرمزگان در زمینه بومی‌سازی در یکی دو سال اخیر، صرفه‌جویی 75.5 میلیون دلاری بوده است. به‌طوری‌که در سال 1400 این شرکت توانست 38.9 میلیون دلار از ساخت داخل و بومی‌سازی صرفه‌جویی ارزی حاصل کند و با تداوم این رویکرد در سال 1401 و تا پایان آذرماه، 36.6 میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی نصیب فولاد هرمزگان شده است. همچنین با مقایسه صرفه‌جویی ارزی 9 ماه نخست سال جاری با مدت مشابه سال قبل که 29.2 میلیون دلار بود، مشخص می‌شود که 26 درصد رشد در صرفه‌جویی ارزی حاصل‌شده است.

فولاد هرمزگان در چند سال اخیر توانسته است چندین قطعه و تجهیز مهم را با کمک تأمین‌کنندگان داخلی بومی‌سازی کند که ازجمله آن‌ها می‌توان به ترموکوپل و سنسور، انواع کابل‌های جبران‌ساز ترموکوپل، متعلقات لنس دما، جرقه‌زن و سنسور پری هیتر تاندیش، الکتروموتور غبارگیرهای احیا CP700، الکتروموتورهای K.V 6.6 مین فن و بوستر فن غبارگیر فولادسازی، الکتروموتور نوار نقاله و… اشاره کرد.

 در حال حاضر اولویت‌ نیازهای پژوهشی شرکت فولاد هرمزگان کاهش مصرف انرژی الکتریکی در کوره‌های قوس الکتریکی، بومی‌سازی فرایند فراوری گرم سرباره‌های کوره قوس الکتریکی، بومی‌سازی تکنولوژی ماشین ریخته‌گری پیوسته به‌منظور توسعه محصولات و استحصال منیزیم از آب برگشتی آب‌شیرین‌کن اسمز معکوس شرکت فولاد هرمزگان است و دیگر نیازهای این شرکت شامل کوانتومتر با قابلیت سرویس‌دهی در کارخانجات فولادسازی با ظرفیت تولید بالا و تجهیزات آزمایشگاه‌های روغن و آب مانند دستگاه ویسکومتر، PH متر، فیلم و فتومتر، ترموراکتور و… می‌شود. امید است که بتوان این نیازها را نیز با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی و استفاده از توانمندی صنعتگران کشور تأمین کرد.