چالش‌های اکتشاف و استخراج معادن در ایران، نیازمند اصلاح قوانین و تقویت بخش خصوصی

به گزارش روابط عمومی، حسین عباس نیا، در حاشیه برگزاری سمپوزیوم فولاد ۴۰۳ کیش، به بررسی مشکلات و چالش‌های اکتشافات پرداخت و با بیان اینکه بزرگترین چالش در این حوزه عدم دسترسی به معادن قابل اکتشاف است، اظهار داشت: اکنون معدنی بزرگی وجود ندارد که بتوانیم در آن اکتشاف انجام دهیم. به عبارت دیگر، ما محدوده‌ جدی برای اکتشاف نداریم.

وی با بیان اینکه تعدادی از معادن تحت مالکیت افرادی قرار دارند که توانایی لازم را برای اکتشاف ندارند، افزود:  اگر این معادن مورد اکتشاف قرار گیرند، ممکن است ذخیره‌های آنها به ۵ میلیون تن، ۱۰ میلیون تن و حتی بیشتر افزایش یابد. اما متأسفانه، این معادن در اختیار افرادی است که از توان مالی لازم برای انجام اکتشافات برخوردار نیستند.

مشکلات اکتشاف

عباس نیا، ادامه داد: کار معدن، به‌ویژه در مرحله اکتشاف، بسیار پرریسک است و نیازمند سرمایه‌گذاری‌های فنی و مالی است. به این معنی که باید متخصصان را استخدام کرد تا طرح‌های اکتشافی تهیه کنند و هزینه‌های لازم را پرداخت نمود تا بگویند چه اقداماتی باید انجام شود. از سوی دیگر، باید سرمایه کافی برای اجرای عملیات اکتشاف نیز در دسترس باشد. عملیات اکتشاف سطحی به نسبت کم‌هزینه‌تر است و امکان مشاهده رگه‌ها وجود دارد که می‌توان برای نمونه‌برداری و آزمایش به آن‌ها مراجعه کرد. اما به محض اینکه بخواهید به سمت عمق بروید و ذخیره را تعیین کنید، هزینه‌ها به شدت افزایش می‌یابد. در این مرحله، باید کارهای ژئوفیزیکی انجام گیرد و حفاری مغزی صورت پذیرد. عملیات اکتشاف باید متناسب با وضعیت رگه‌ها و نمونه‌های ماده معدنی گسترش یابد و این اقدامات همگی هزینه‌بر هستند.

وضعیت ثبت محدوده‌های معدنی

وی گفت: بخش خصوصی به راحتی مجاز به ثبت محدوده‌های معدنی است. افراد بسته به شرایط موجود، می‌توانند محدوده‌ها را در سامانه ثبت کنند، اما این اقدام به چرخه‌ای می‌افتد که توان لازم برای کارهای اکتشافی و استخراجی را ندارد. 

عباس نیا اضافه کرد: این مسئله نیاز به اصلاح قوانین دارد؛ به‌گونه‌ای که قوانین باید شرایطی را فراهم کنند تا فرقی بین بخش‌های خصوصی و دولتی وجود نداشته باشد. در بخش خصوصی نیز شرکت‌های توانمند، قوی و متخصص وجود دارند. باید به گونه‌ای عمل شود که فقط شرکت‌ها و افراد با توان تخصصی و مالی مناسب، چه حقیقی و چه حقوقی، چه دولتی و چه خصوصی، مجاز به فعالیت در معادن شوند. در این صورت، می‌توان اطمینان حاصل کرد که مدیریت معادن به درستی انجام می‌شود و همه چیز به نحو مطلوب پیش خواهد رفت.

معاون امور معدنی فولاد سنگان در ادامه گفت: تا زمانی که محدوده‌های معدنی به صورت تخصصی و علمی مدیریت نشوند، مشکلات موجود همچنان ادامه خواهد داشت و بهبود نخواهد یافت.

وی در خصوص درخواست از دولت افزود: اولین گام، اصلاح قانون معادن است. این قانون باید به گونه‌ای اصلاح شود که فعالیت معدنی فقط به شرکتهای توانمند و فنی چه دولتی، چه خصوصی و … واگذار شود. اگر این تغییرات صورت گیرد، شرکت‌های بزرگی شکل خواهند گرفت که در صورت ثبت محدوده‌، به‌خوبی بر روی آن کار خواهند کرد و نگران نخواهند بود که با صرف هزینه‌ای، ورشکست شوند.

نیاز به اکتشافات عمیق

عباس نیا اضافه کرد:‌ نتیجه این خواهد بود که عمق اکتشاف ما افزایش خواهد یافت. می‌دانید که در کشورهای توسعه‌یافته، عمق اکتشاف به مراتب بسیار بیشتر از کشور ماست. به عبارت دیگر، اگر بخواهید به کارهای عمقی در ایران نگاه کنید، عملاً کارهای اکتشافی در سطح کشور بسیار محدود است. زمانی می‌توانیم از ذخایر معدنی خود به‌خوبی بهره‌برداری کنیم که با قدرت وارد این عرصه شویم و بتوانیم تا عمق‌های بیشتری کار اکتشافی انجام دهیم.

وی در خصوص استفاده از سنگ‌های کم عیار اظهار داشت: ما خودمان نیز در این زمینه اقداماتی انجام داده‌ایم و یک کارخانه کنسانتره هماتیتی در دست احداث داریم که عیار مواد اولیه موردنیاز آن نسبت به کنسانتره مگنتیتی پایین‌تر است. ما می‌توانیم از ذخایر هماتیتی که در خود معدن سنگان یا منطقه وجود دارد، استفاده کرده و از آن گندله با کیفیت تولید کنیم. همچنین، فولاد مبارکه نیز در این زمینه وارد شده و در حال فعالیت است و سایر افراد نیز در حال کار بر روی این موضوع هستند. ما باید به سمت استفاده از این ذخایر پیش برویم، زیرا پاشنه آشیل هر صنعتی تأمین مواد اولیه به‌صورت پایدار و دائمی است. یکی از این موارد استفاده از کنسانتره مگنتیتی و دیگری استفاده از ذخایر سنگ‌آهن‌های کم‌عیار است. خوشبختانه فولاد مبارکه و شرکت فولاد سنگان در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و در حال فعالیت هستند.

مشکلات استخراج

معاون امور معدنی فولاد سنگان در ادامه با اشاره به چالش‌های استخراج ، گفت: وضعیت به‌گونه‌ای است که مانند یک طناب از دو طرف کشیده می‌شود؛ از یک سو تقاضا برای سنگ افزایش می‌یابد و از سوی دیگر تأمین آن دشوارتر می‌شود. از طرفی با حرکت به سمت عمق معادن، نسبت باطله به ماده معدنی نیز افزایش می‌یابد. استخراج از افق‌های بالایی به سمت عمق می‌رود و همین امر باعث می‌شود که میزان باطله بیشتر شود و استخراج سنگ کمتر و پیچیده‌تر گردد. بنابراین نیازمند تجهیزات مدرنتر و دانش تخصصی در این حوزه هستیم

معاون امور معدنی فولاد سنگان تصریح کرد: ما آمادگی خود را برای اکتشاف اعلام کرده‌ایم، اما در حال حاضر معضل سنگان اکتشاف نیست، بلکه مشکل اصلی در زمینه استخراج است. برای حل این مشکل، ماشین‌آلات مورد نیاز را خریداری کرده‌ایم و پیگیر هستیم تا عملیات استخراج را به زودی شروع کنیم. ورود این تجهیزات به کار می‌تواند کمک قابل توجهی به عملیات استخراج داشته باشد.

استراتژی‌های آینده

وی در خصوص پیش‌بینی آینده تجهیزات نیز گفت: تا پایان سال جاری ماشین‌آلات ما آماده کار برای استخراج خواهند بود و می‌توانند به عملیات کمک کنند. اما با این حال، نیاز به تجهیزات بسیار بیشتری در سطح کشور داریم. وی همچنین پیشنهاد داد: باید یک کنسرسیوم پیمانکاری قوی تشکیل شود که توان تجهیزاتی بالایی داشته باشد و سرمایه‌گذاران وارد این بخش شوند تا ماشین‌آلات جدید و بیشتری را وارد کنند. این کار می‌تواند به ساماندهی و بهبود فرآیند استخراج کمک کند و امکان تأمین خوراک مورد نیاز صنایع را فراهم کند.

تامین مواد اولیه ، چالش جدی برای آینده

معاون امور معادن و فرآوری شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان، تأکید کرد: فلسفه وجودی معاونت معدنی دقیقاً همین است که مدیریت کند، چالش‌ها را شناسایی کند و پیشنهادات و هشدارهای لازم را ارائه دهد تا وضعیت آینده صنعت معدنی مشخص شود. اگر نتوانیم تأمین خوراک اولیه را مدیریت کنیم، سایر مراحل زنجیره تولید متوقف خواهد شد.

ضرورت اصلاح قوانین

وی در پایان اظهار داشت: خوشبختانه کشور ما پتانسیل لازم برای تأمین مواد اولیه را دارد، اما کاری که باید انجام دهیم این است که بخش معدن، به عنوان اولین حلقه از زنجیره فولاد، را تقویت کنیم. اکتشاف و استخراج که خودشان الزاماتی دارند، باید به طور کامل و مؤثر انجام شوند. برای اکتشاف، باید قانونی تنظیم شود که تنها افراد توانمند وارد این بخش شوند و برای استخراج نیز شرکت‌های قدرتمند باید وارد شوند، و زیرساخت‌ها را به‌روز کنند تا استخراج متناسب با ظرفیت‌های بقیه زنجیره انجام شود.